Fiyatlar arttıkça giderlerimiz artıyor, daha fazla gelire ihtiyaç duyuyoruz. Harcamalarımızı kısmak bir çözüm gibi görünse de alışılmış refah seviyesini kaybetmek istemiyoruz ve mutsuz oluyoruz. Gelirimizi arttıracak yollar arıyoruz. İşverenimizden daha fazla ücret talep ediyoruz, alamazsak başka iş alternatiflerini araştırıyoruz.
İşverenler kalifiye çalışanlarını elinde tutmakta ve bütçesine uygun ücretlerle kalifiye çalışan bulmakta zorlanıyor.
Peki bu probleme nasıl çözüm bulunabilir?
İşverenler ücret artışına gitmeli tabi ancak bu da paralelinde daha yüksek işveren maliyetine yol açıyor. Örneğin net ücrette 1.000 TL artış yapmak işverene 1.300 civarında bir maliyete neden oluyor.
Çalışan bu 1.000 TL net geliri ile ne satın alacak? Belki sağlık harcamaları için kullanacak, belki eğitim satın alacak, belki ulaşım için harcayacak, seçenekler çoğaltılabilir. Bu noktada işverenlerin şöyle bir imkanı bulunuyor. Normalde bireysel olarak daha pahalı alınabilecek bir ürün veya hizmeti, işveren personel sayısı gücüyle daha uygun şartlarda alabiliyor. Örneğin bir personel bireysel olarak ayakta tedavi için yıllık 2.000 TL sağlık sigortası teklifi alıyorsa 1.000 personeli bulunan bir işveren personel başına 1.500 TL’lik bir teklif alabiliyor. İşveren bu sağlık sigortasını personeli adına yaptırdığında personelin gelirini ücret dışında bir kalemle arttırmış oluyor. Buna yan hak deniyor.
Son yıllarda şu konuşmayı sıklıkla duyuyoruz.
- Ücret ne kadar?
- X TL.
- Peki ne tür yan haklar var?
- Şirket aracı veriyoruz, aylık belli bir miktar da yakıt kullanabiliyorsunuz.
- Benim aracım var. Ben şirket aracı yerine tatil çeki alabilir miyim?
İşte bu noktada Esnek Yan Haklar giriyor devreye. Basit bir anlatımla personelin esnek yan hakkının olması, temel ücret dışındaki tüm ek gelir unsurlarını dilediği şekilde parçalayıp kullanabiliyor olmasıdır.
Pek tabi ki işveren açısından zorlu bir İnsan Kaynakları ve Satın Alma süreci yürütülmeli, en elverişli şartlarda mal ve hizmet alımı yapılıp personele sunulabilmelidir. Bununla beraber yan hakların bir kısmının kanunen bordro içine alınması gereğiyle birlikte yetenekli bir yazılıma da ihtiyaç duyulmaktadır.
Engin TAMTÜRK
